Tokyo Zuidoost

Voor wandelende stervelingen in Tokyo is het zicht op de hemel wel eens wat beperkt. We maakten al kennis met het fenomeen van de Metropolitan Expressway een paar maanden geleden. Vandaag gaan we per metro naar Odaiba, het Zuidoost van Tokyo.


De metro loopt hier bovengronds. De rit biedt een spectaculair uitzicht.


De regenboogbrug verbindt centraal Tokyo met het nieuwe land van Odaiba.

De kern van Tokyo ligt aan de Baai van Tokyo, een uitstulping van de Stille Oceaan. Ten tijde van de economische bubble in de jaren zeventig en tachtig was er dringend behoefte aan meer grond nabij de kern van Tokyo. Daarom werden bergen die in de omgeving van Chiba in de weg lagen gesloopt en het uikomende puin werd in de baai gegooid om daar land mee te winnen, het huidige Odaiba. Dat is nogal een operatie als je het vergelijkt met de Flevopolders. Voor Nederlandse polders wordt alleen een omringende dijk gemaakt. Het omsloten water wordt eruit gepompt en de zeebodem wordt het nieuwe land. In Japan dus niet. Het wordt volledig opgevuld. En de baai van Tokyo is heel wat dieper dan het IJsselmeer. Voor de aanleg van Odaiba zijn dus ettelijke kubieke kilometers materiaal verplaatst.

Bij Osaka zijn vergelijkbare operaties uitgevoerd voor de aanleg van Kansai International Airport. Deze luchthaven ligt in de zee. http://en.wikipedia.org/wiki/Kansai_International_Airport.

Aan de overkant van het water ligt Tokyo centrum.

Het land was gewonnen en het grote bouwen kon beginnen. De metro werd aangelegd. En toen knapte de economische zeepbel uit elkaar. In 1991 stortte het kaartenhuis ineen en bleef een enorme voorraad bebouwbaar land braakliggen. De investeringen die de overheid gedaan heeft in de grond zullen voorlopig niet terugverdiend worden. En Odaiba is een debacle.

Ondertussen is er hier en daar wel wat gebouwd. Zonder uitzondering grootschalige projecten. Ze staan in schril contrast tot de uitgesterktheid van het gebied.

In een poging Odaiba te vitaliseren is een pretpark aangelegd ter grootte van één reuzenrad. Ernaast een beurscomplex. Daar hadden we destijds het Design Festa, zie het archief van december.

Grootschalige volkshuisvesting naast het metrostation. Gelijkenissen met Amsterdam Zuidoost. Dat witte gebouw is wel aardig: die grijze vlek lijkt een schaduw maar is het niet.

Ah kijk eens, een bedrijfspand zowaar! Fuji television, een rechts conservatieve zender, heeft hier haar hoofdkwartier. Ontworpen door de zoon van Kenzo Tange, de godfather van de na-oorlogse Japanse architectuur.

Waarom zo'n peperduur ontwerp in tijden van economische malaise? Dat heeft te maken met de twee gezichten in de Japanse samenleving, honne en tatame. Tatame is 'hoe het hoort'. Al die beleefdheid hier, het netjes gekleed gaan en de theeceremonie enzo behoren tot de Tatame. Honne staat voor de werkelijke intenties. En die kunnen heel anders zijn. Je hoort een uitnodiging niet af te wijzen (tatame) als bijvoorbeeld het tijdstip je niet schikt (honne). Je kunt dan antwoorden met: "De uitnodiging is een beetje...eh..." en men snapt meteen dat het niet schikt. Je hebt je honne verpakt in een tatame. In Japan is men zeer bedreven in dit goochelen met wenselijk en werkelijk.

En dan gaat het niet alleen over het intermenselijk verkeer. Het gaat zo bij alles. Dus ook bij de (overheids)financiën. Odaiba is een debacle (honne). Er heerst economische malaise (honne). We doen het heel goed en kunnen ons een duur gebouw in Odaiba veroorloven (tatame). Snap je? De economie en de financiële wereld in Japan zijn heel creatief met honne en tatame. Banken brengen schulden onder in aparte bedrijven, het zogenaamde vliegeren. Zo vliegen de schulden weg uit de boekhouding van de bank (tatame) terwijl de bank eigenlijk vrijwel bankroet is (honne).

Het principe van tatame en honne zit zo diep dat het kon gebeuren dat in het internationale bankverkeer een relletje met de VS ontstond. Een Japanse bank kreeg het met de Amerikaanse financiële autoriteiten aan de stok over deze verborgen schulden. Leningen aan bedrijven in de VS werden namelijk niet meer gedekt door voldoende vermogen. De Japanse bank was geschokt. Hoe konden de Amerikanen zo weinig respect hebben voor de Japanse cultuur?

Bron: Alex Kerr, Dogs and Demons, the fall of modern Japan. Penguin Books 2002. http://en.wikipedia.org/wiki/Alex_Kerr

Terug naar Tokyo. De metro rijdt over de Regenboogbrug door een soort kooi.

De Regenboogbrug is hoog vanwege de scheepvaart. Om aan land te komen moeten de weg en de metro weer omlaag. Dat vergt ruimte en daarom loopt de weg in een lus naar beneden en rijd je even later onder diezelfde brug door.

De metro gedraagt zich hier echt als een achtbaan.

En het is meteen weer proppen. Airco-units van de gebouwen onder het spoor.

Gestapelde delen van de Metropolitan Expressway.

Je ziet nog net een paar mensen in deze volledig volgebouwde omgeving.

Een voordeel van deze metro is dat-ie onbemand is. Je kunt dus voorin zitten.

En dan ingehaald worden door de hogesnelheidstrein! Dit is de Nozomi 500, de snelste shinkansen van dit moment. Hij is rond als de Londense metro en helemaal grijs. Net een paling.

Shimbashi station. Deuren langs de perronrand. De trein is immers onbemand.

Ook andere metrostations hebben deuren op de perronrand, ter voorkoming van zelfmoorden.

Einde van deze rit.